गोदावरी

गोदावरी हा पूर्णपणे दिग्दर्शकाचा, म्हणजे निखिल महाजनचा चित्रपट आहे. आणि त्यासाठी त्याला hats off! गोदावरीमधल्या प्रत्येक सीनमधली प्रत्येक फ्रेम बोलते. ती सीनला एखाद्या पात्राप्रमाणे हातभार लावते. In fact, फ्रेम आधी येते, कॅनव्हाससारखी आणि त्यावर मग सीन चीतराला जातो. चित्रपटातलं प्रत्येक मिनिट काळजीपूर्वक पाहिलं, तर चित्रपटातले silent momentsही आपल्याला बरंच काही सांगतात...

संथ वाहत असलेल्या पाण्यात थोडा तळ दिसत आहे, बरीचशी घाण दिसत आहे आणि त्यातूनच एक फुलं भरलेला, दिवा सोडलेला द्रोण वहात येतो. तो थोडा वेळ वाहत येतो आणि थांबतो बरोब्बर निशीच्या पायापाशी. निशी तो द्रोण हातात घेतो, खिशातून सिगारेट काढतो आणि त्या द्रोणातल्या दिव्यावर ती शिलगावतो! आपण हादरतो. गोदावरी सुरू होतो. अशी प्रत्येक फ्रेम. काहीतरी सांगणारी. विचारात पाडणारी.

मला सगळ्यात आवडलेल्या या काही फ्रेम्स –
१)आजोबांना अग्नी दिल्यावर आजवर तिटकारा वाटत आलेल्या पाण्यात निशी उतरतो आणि तेव्हाच मागे रावण दहन होतं!
२) निशी दैहिक कार्य उरकत असताना त्याच्या आयुष्याचा निर्णय सांगणारा येणारा डॉक्टरांचा फोन.
३) तरुण मुलगा काही महिन्यांचा सोबती आहे हे समजल्यानंतर काहीच प्रतिक्रिया न देणारे बाबा ग्रंथालयात पोचल्यावर, म्हणजे त्यांच्या safe placeमध्ये बसल्यावर मात्र चुळबुळत बसतात, अस्वस्थ होतात.
४) ’इतकं दाबून ठेवू नये कोणी’ असं आईनं म्हणल्याबरोब्बर वल्ही मारत खालचं पाणी वर आणत नाव पुढे नेणारा नावाडी.
५) आजोबांचं दहन होत असताना अगदी मागे, दिसेल न दिसेल असा उभा असलेला फुगेवाला.
६) फुगेवाल्याच्या लालचुटुक फुग्यांच्या पार्श्वभूमीवर निशीने त्याला कडकडून मारलेली मिठी आणि दोघांचंही कोसळणं…

एकही संवाद नसूनही केवढं सांगतो दिग्दर्शक! सरिता-कासव ज्या पायऱ्यांवर बसलेले असतात, तिथे दोन साड्या वाळत घातल्या आहेत, त्याही इतक्या सुंदर आहेत!

आणि संवाद! मोजके पण चटका लावणारे. एकही शब्द जास्त नाही, की कमी नाही.
परंपरेनं आपल्याला कचाट्यात पकडलेलं आहे याचा त्रागा सतत करणारा निशी आणि परंपरा नाकारून सहजपणे त्यातून बाहेर पडून नि:संग झालेले त्याचे बाबा! एकच सीन आहे बाप-लेकामध्ये, पण बाबांच्या संवादाने खाडकन भानावर येतो निशी… आणि आपणही.

अभिनयाबद्दल तर काही बोलायलाच नको. सगळेच पट्टीचे, नावाजलेले. निखिलने चेहऱ्यांना बोलतं केलं आहे त्यांच्या. विक्रम गोखलेंच्या चेहऱ्यावरचं हरवलेपण, त्यांचा कातर आवाज आणि त्यातलं कारूण्य, गौतमीचं वरवर खंबीर असणं पण आतून कोलमडणं, आईची तडफड… कमाल! कमाल!! एका सीनपुरता आलेला सिद्धार्थ मेननही छाप सोडून जातो.

हा सिनेमा कदाचित थेटरमध्ये टिकणार नाही. हरकत नाही. तो ओटीटीवर येईलच. कारण हा सिनेमा एकट्यानं अनुभवण्यासारखा आहे. तेव्हा मात्र नक्की पहा, एकदा नव्हे, अनेकदा पहा. शक्य असेल तर मोबाईलवर नको, किमान लॅपटॉप किंवा बेस्ट म्हणजे टिव्हीला जोडून पहा. आपल्याला प्रत्येकाला एक निमित्त हवं असतं, स्वत:च्या आत डोकावून पाहण्याचं. ’गोदावरी’ हे ते perfect निमित्त आहे.

एक नदी जन्माला येते. खळखळत्या प्रवाहातून तिचा प्रवास सुरू होतो.. प्रदूषण, घाण, कचरा, दगड यातून मार्ग काढत नदी प्रवास करतेच. वाटेत मातीला समृद्ध करते, अनेक जीव पिकवते, जगवते, कित्येक पापं पचवते. अखेर ती सागरला मिळणार आहे, का मध्येच कोरडी पडणार आहे, कोणी प्रयत्न करून तिला वाचवणार आहे, तिचा खळखळाट परत मिळवून देणार आहे का ती तशीच विझत जाणार आहे…तिला माहित नसतं… ती फक्त वाहते…

खळखळ खळखळ गोदा निघालीस तू
पुढल्या या गावा
पैलतीरानंतरही तुझा नाद यावा…

आपणही नदीसारखं होण्याचा प्रयत्न करायचा!
***