ते एक वर्ष- ९

काही वेगळे अनुभव

मी ऑफिस जॉईन केलं तेव्हा अगदी मोजके लोक होतो आम्ही. पण तीनेक महिन्यांतच कंपनीचं एक मोठं डील झालं आणि खूप मोठ्या प्रमाणात इंजिनियर्सची भरती चालू झाली. त्या काळात टेक्निकल डायरेक्टर जवळपास रोजच इन्टरव्ह्यूज घेत होता आणि रोज किमान एक तरी नवा इंजिनियर जॉइन व्हायला लागला. टीडीला मुली-इंजिनियर आवडत नसत. आपलं प्रोजेक्ट खूप मोठं आहे आणि तिथे वेळकाळ न बघता काम करावं लागेल. मुली अशावेळी काही उपयोगाच्या नाहीत. त्यांच्या कटकटी आणि भानगडी जास्त- असं त्याचं स्पष्ट मत होतं, त्यामुळे मी, रेवा, सुनिथा आणि एचारची अरुंधती वगळता ऑफिसात (माझ्यासाठी) हिरवळच हिरवळ चहूकडे होती! अर्थात सगळे इंजिनियर खालीच बसत आणि आमचा-त्यांचा काहीही संबंध येत नसे. तरीपण खाली एखाद्या मिटिंगला गेलो की, कॉफी आणायला गेले की, ही मुलं वर आली की येता-जाता हिरवळ नजरेला पडतच असे. पण माझा हेतू अगदी शुद्ध होता- तो म्हणजे ऑफिसात येणारी मरगळ, किंवा त्यावेळी जनरलीच मी नेहेमी उदास असे- त्यावर उतारा म्हणून मुलं बघणे आणि दोन घटका टीपी करणे. या मुलांचे पगार सुनिथा आणि नीलेश करत. नंतर खूप जास्त भरती झाल्यावर, मीही काही लोकांचे पगार करू लागले. त्यामुळे त्यांचं नाव, पत्ता, जन्मतारीख, शिक्षण आणि पगार अशी सगळी ’व्हायटल’ इन्फरमेशन माझ्याकडे होती. त्यानुसार माहितीचा पडताळा करणे आणि तो-तो मुलगा समोर आला की त्याची माहिती त्याला फिट बसते की नाही हे बघणे असा माझा साधा सोपा सरळ छंद होता- केवळ ’बघणे’ आणि करमणूक करून घेणे- बास! यापेक्षा जास्त कशाची इच्छाही नव्हती आणि अपेक्षाही. 

मैत्री न होण्याची अनेक कारणं होती. एक तर आमचा काही संबंधच येत नसे. दुसरं म्हणजे, सुरूवातीला तर एकही मुलगा मराठी नव्हता :-( सगळेच्या सगळे साऊथ नाहीतर नॉर्थचे नाहीतर गुज्जूभाय. जणू काही मराठी मुलं शिकतच नव्हती!! तिसरं म्हणजे यातल्या काही मुलांना ’आमचं काम म्हणजे सर्वश्रेष्ठ’ टाईप उगाचच एक गंड होता. एक प्रकारच्या तो-यातच वावरायची ती. मग तर अशी मुलं माझ्या ब्लॅकलिस्टमध्येच जायची. आणि सर्वात महत्त्वाचं कारण म्हणजे, समजा अगदी ओळख जरी झाली, तरी बोलणार काय? आमचं ध्यान दिसायला अजागळ, बोलण्यात (तेव्हा) मितभाषी आणि इन्फिरियॉरिटी कॉम्प्लेक्सच्या पगड्याखाली! त्यामुळे मी आणि माझं बघणं असं निवांतपणे चालू होतं.  

या सर्वाला एकच सणसणीत अपवाद होता. मनु गर्ग!! एकदम क्रश कॅटॅगरी! डील झाल्यानंतर त्याची पोझिशन क्रिएट केली गेली होती. बाकी टिल्लू इंजिनियर्सपेक्षा सिनियर पोझिशनचा आणि टीडीच्या इमिजिएट अंडर होता तो. बाकी इंजिनियर्स त्याला रिपोर्ट करत असत. तो वयानेही माझ्यापेक्षा तीन वर्षांनी मोठा होता. उंच, कुरळे केस, दोन्ही गालांवर खळ्या, एक्स्पिरियन्स्ड असल्यामुळे आलेला आत्मविश्वास आणि एकूणच स्वत:च्या व्यक्तिमत्त्वाची जाण त्याला होती. स्वत:ला एकदम ग्रेसफुली कॅरी करायचा. ’गर्ग’ असल्यामुळे शुद्ध आदबशीर हिंदीत जनरल संवाद साधायचा. आणि त्याचं ’मनु’ हे नावच कसलं गोड होतं! (इथे माझ्या डोळ्यात बदाम असलेली स्मायली आहे! एरवी मी ’मनु’ वगैरे बालीश नावांच्या धारणकर्त्यांवर एक तुच्छ कटाक्ष टाकला असता. पण या मनुसाठी कैपण माफ होतं!) आमच्या एम.डींची केबिन मी बसायचे त्याच्या बरोब्बर समोर होती. मनु त्यांना भेटायला अनेकदा यायचा. वर आला की आवर्जून रेवा-सुनिथाशी बोलायचा आणि मलाही ’हाय’ करायचा आणि आत कामाला जायचा. काम संपवून परत खाली जाताना एक गोऽऽऽड स्माईल द्यायचा. बस इतकंच. त्याला साधं बोलतानाही इतका effortlessly खळ्या पडत असत की मी अत्यंत अजागळासारखी त्यांच्याकडेच बघत असे. एकदाही धड त्याला मला उलट-हाय करता आलं नाही. रेवा आणि अरुंधती इतक्या सहजतेने त्याच्याशी बोलायच्या. माझं मात्र नेहेमीच त-त-प-प व्हायचं! मनु आपल्याशी, चक्क आपल्याशी बोलतोय या जाणीवेनेच माझे डोळे विस्फारायचे. गप्पा काय डोंबल मारणार मी त्याच्याशी? प्रत्यक्ष एम.डींशी बोलतानाही मी कधी फम्बल केलं नाही, पण मनुसमोर मात्र दांडी गुल! त्यामुळे इथेही मी फक्त ’देखादेखी’वर समाधान मानलं. मनुच्या बाबतीत तेही पुरेसं होतं म्हणा! (रम्य आठवणीत रमलेली स्मायली!) 

एव्हाना ऑफिसात काही मराठी मुलंही आली होती. त्यांच्यापैकी अवधूत देशपांडे असं तद्दन मराठी नाव असलेल्या मुलाशी माझी लगेचच मैत्री झाली. खरंच साधा होता अवधूत आणि माझ्याच बसला असायचा. पहिल्यांदा ऑफिसला जाताना खचाखच भरलेल्या बसमध्ये आम्ही भेटलो तेव्हा भलेपणाने त्याने उठून त्याची बसायची जागा मला दिली. इतक्या सज्जनपणाची मला सवयच नव्हती. मला एकदम ’अरे नको कशाला उगाच?’ टाईप वाटलं. पण मैत्री मात्र जमली. सकाळी ऑफिसला जाताना रोज भेट व्हायचीच असं नाही. संध्याकाळी परत जाताना मात्र आम्ही एकमेकांना विचारून निघत असू. ऑफिसमध्ये इन्टर्नल मेसेजेससाठी एक मेसेज प्रोग्राम होता. मला फार भारी वाटायचा तो. (त्यावर मनुला मेसेज टाकून त्याच्याशी आपण भरपूर गप्पा मारतोय असं चिकार डेड्रीमिंग मी करत असे) त्या प्रोग्रामवर अवधूत आणि मी बरेचदा बोलायचो. जनरलच. तो ’खालच्या’ बातम्या मला पुरवायचा. 

कॉफी प्यायला आत्ता येऊ नकोस, मशीनपाशी खूप गर्दी आहे;

रायन आणि आशिषचं आज भांडण झालंय, इकडे वातावरण गरम आहे;

आज तुझी तूच कॉफी पी. टीडीबरोबर मीटिंग आहे;

येतेस का कॉफी प्यायला, तुला परितोषचे भयंकर कपडे बघता येतील;

आज बिस्किटं कोणती आहेत? माझ्यासाठी दोन घेऊन ये प्लीज, तुझ्यासाठी कॉफी तयार ठेवतो;

असे हार्मलेस मेसेजेस असत. 

थोड्याच दिवसांनी अवधूत आणि वेणू अशी जोडी जमली आणि मग आपसूक वेणू माझाही मित्र झाला. वेणू जुन्या लोकांपैकी एक होता. एकदम सिन्सियर आहे- अशी माहिती मला रेवाने पुरवली. बुटका, सावळा, चश्मिस वेणू हॅपी-गो-लकी मुलगा होता. टीडीने खाली इंजिनियर्सचे ग्रूप केले होते. त्यात अवधूत-वेणू यांची एक टीम झाली आणि आमचं त्रिकूट. या दोघांशी ऑफिसातलं गॉसिप मी करू लागले आणि जनरल गप्पाही. हे दोघेही मुंबईचे होते आणि पुण्याला कधीच आलेले नव्हते! याचंही मला नवलच वाटलं होतं. पुण्याला कसे काय लोक येत नाहीत?- हे वाटण्याइतकी मी साधी होते! :-) त्यामुळे पुण्याच्या गप्पा, मुंबईचं ट्रॅफिक, हमारे मराठी लोगोंमें कैसा होता है- हे वेणूला माझ्या आणि अवधूतच्या धन्य हिंदीत समजावणे वगैरेही विषय असत. वेणूला अरुंधतीवरून आम्ही उगाचच छळायचो. बाय द वे, अरुंधती खरंच एक चीज होती. एक तर ती एच.आरची असून खाली सर्व इंजिनियर्सच्या मध्ये बसायची. वर तिचे हेड- विकास सर बसत. एच.आरचे असल्यामुळे त्यांच्यात बरीच ’गुप्त’ चर्चा चालत असे. पण अरुचा आवाज असा होता, की काहीही गुप्त रहातच नसे! J ती क्युबिकलमध्ये बसायची. त्यामुळे ती काय बोलतेय, कोणाबद्दल बोलतेय ते सगळं सगळ्यांना समजत असे. तिचं आणि विकासचं क्षणभरही पटायचं नाही. ते आपले बॉस आहेत, आपण त्यांना दबून वागलं पाहिजे वगैरे तिला मान्यच नव्हतं. त्यामुळे त्यांचे फोनवरचे वादही जगजाहीर व्हायचे. आणि प्लस ती दिसायला एकदम फटाकडी होती. मस्त कपडे घालायची, मस्त रहायची आणि बिनधास्त होती. सर्वांचे डोळे आपोआपच अरुवर काही ना काही कारणानं पडत असतच. तिचं नाव घेऊन वेणूला चिडवलं की सावळा वेणू एकदम गुलाबी व्हायचा. त्यामुळे त्याला चिडवणं हा माझा आणि अवधूतचा आवडता टीपी होता.

एक दिवस अवधूतने फोन करून रेवाला कळवलं की त्याला बरं नाहीये आणि तो तीन-चार दिवस तरी येऊ शकणार नाहीये. मला जरा चुकल्याचुकल्यासारखं झालं. त्या दिवशी वेणूने अगदी आवर्जून मला कॉफीसाठी खाली बोलावलं. मी संध्याकाळी निघायच्या सुमारासही ’निघालीस का?’ वगैरे मेसेज टाकला. मला छान वाटलं. मी पार्ल्यात ज्या परिस्थितीत रहात होते, तिथे आपलं हवं-नको कोणीतरी विचारतंय हेच फार अप्रूपाचं होतं. दुस-या दिवशी निघताना वेणूने मला मेसेज टाकला- ’उद्या लंचला जायचं का सुप्रियात?’ सीप्झ रोडला ’सुप्रिया’ नावाचं एक छान हॉटेल क्विक लंचेससाठी एकदम प्रसिद्ध होतं. चांगलं जेवण, बरेच ऑप्शन्स आणि झटपट सर्व्हिस- ऑफिसातल्या लोकांसाठी एकदम आयडियल. मी सुप्रियात आधी गेले नव्हते कधी, पण रेवा कधीतरी तिथून ऑर्डर करायची, त्याची चव घेतली होती. मला एक दिवस माझ्या बोअरिंग डब्यातून सुटका अनायसेच मिळणार होती. फारसा विचार न करता मी लगेच वेणूला ’चालेल. नो प्रॉब्लेम’ असं कळवून टाकलं. 

दुस-या दिवशी साडेबाराच्या सुमारास मी लंचला बाहेर जाते आहे, जाऊ ना- असं सुनिथाला विचारलं-कम-सांगितलं. तिचा चेहरा बघता तिला ते फारसं पसंत पडलं नाही असं मला वाटलं. खांदे उडवून ती म्हणाली, Ok. But don’t be too late. आमचं लंच मस्त झालं. वेणू was at his courtesy best! रिक्षाने गेलो, आलो, लंचचे पैसेही त्यानेच दिले. मला मुळीच देऊ दिले नाहीत. जेवताना आम्ही आमचं शिक्षण, फॅमिलीबद्दल बोललो. माझी होमसिकनेसची जखम तर सतत भळभळतच असायची. त्यामुळे मीही भरभरून बोलले. ’मुंबई आवडायला लागली का?’ असं त्यानं विचारलं आणि मी विचारात पडले. ’येस ऍण्ड नो’ असं माझं नेहेमीचं पेटन्ट उत्तर दिलं. ’धीरे धीरे पसंद आने लगेगी’ असं तो म्हणाला आणि विषय संपला. आम्ही वेळेत गेलो आणि वेळेत परत आलो. उगाच कोणाला बोलायचा चान्स दिला नाही.

           

त्यानंतर दोनच दिवसांनी वेणूची ऑफिसमधल्या काही सिलेक्टेड लोकांना ईमेल आली- It’s my Mom’s 50^th birthday and we are having a small party at home. You are cordially invited. का कोण जाणे, पण ईमेल वाचताच आपण जाऊ नये असं मला तीव्रतेनं वाटून गेलं. तसंही तो शनिवार होता. वेणूच्या आईसाठी मी पुण्याला जाणं रहित करणं शक्यच नव्हतं. संध्याकाळी आम्ही भेटलो तेव्हा त्याला मी सांगून टाकलं. तो जरा खट्टू झाला. त्याने बराच आग्रहही केला. पण मला खरंच शक्यच झालं नसतं.

सोमवारी दुपारी मी, रेवा, सुनिथा आणि अरु लंच करत असताना रेवाने वेणूच्या पार्टीचा विषय काढला.

“मस्त झाली पार्टी. फार लोक नव्हते. आम्हाला वाटलं होतं तू येशील.”

“अगं मी घरी गेले होते, पुण्याला. मी सांगितलं होतं त्याला तसं…”

“हो का? तरीच वेणू थोडा उदास वाटत होता… काय अरु?”

“अरे त्यात काय? तो पूनमला स्पेशल घेऊन जाईल घरी. बरं झालं ती आली नाही ग्रूपबरोबर. नंतर एकटंएकटं जाता येईल म्हणून मुद्दामच गेलीस ना पुण्याला निघून तू? खरं सांग…”

सूर खेळकर असला, तरी हे काहीतरी हुकलंय याचा मला अखेर साक्षात्कार झाला. माझा चेहरा कम्प्लीट गंडलेला दिसत होता. काय बोलत होत्या या? असं काय बोलत होत्या या? कहर म्हणजे सुनिथानेही हात धुवून घेतले.

“Ya, you people go out for lunch dates and coffee and all. So we thought may be you want to meet his Mom alone. But I tell you its always better that it happens in a group for the first time!”

गो आ ऊट फॉर लंच डेट्स??? एकदा गेलो फक्त. कॉफी? ऑफिसात सर्वांसमोर पीत होतो. तेही पाच मिनिटं. हे असं का वळण लागत होतं? मला एकटीने का भेटायचं असेल त्याच्या आईला? Ohh God! लख्ख प्रकाश पडला. मी हादरलेच. आता हे फक्त यांनाच वाटत होतं, का वेणूलाही? मी ताबडतोब त्यांना गप्प केलं आणि प्रश्न विचारायला लागले. वेणू काही बोलला होता का कोणापाशी? स्पष्ट? का सगळं हवेतच चालू होतं? उगाच छळायला? मग एकदाच्या सगळ्या सिरियस झाल्या. रेवा म्हणाली की वेणू काही थेट बोलला नव्हता, पण त्यांना संशय होता. वेणूच्या बोलण्यात बरेचदा माझं नाव असायचं. शनिवारची पार्टीही तो जवळपास कॅन्सल करायला निघाला होता कारण ’सर्वांना’ यायला जमत नव्हतं. हे सर्व म्हणजे एमडी, टीडी आणि मी! बाकी बोलावलेले सगळे जाणारच होते. मी हे ऐकून थंडच पडले. आता मला त्याच्या अनेक प्रश्नांचा रोख कळला. हे असं व्हायला नको होतं यार! माझ्या बाजूने कधीच कधीच असं काही नव्हतं. वेणू माझा मित्र होता फक्त. मी त्याच्याशी मोकळेपणाने बोलत होते, त्याचं असं का झालं होतं? आणि अवधूत? त्यालाही माहित नव्हतं? का त्याने मला कळूनही काही सांगितलं नाही? का? मी या बायकांना बजावलं की मला वेणूत काहीही इन्टरेस्ट नाहीये आणि वेणूने त्यांच्यापाशी काही हिंट दिली तर त्यांनी हे त्याला व्यवस्थित सांगावं आणि सरळ करावं.

मी तडक अवधूतकडे मोर्चा वळवला. त्याचंही लंच झालं होतं. त्याला मेसेज टाकला- ’चल जरा एक चक्कर मारून येऊ. बोलायचंय.’ आता मुंबईच्या तळपत्या उन्हात काय चकरा मारणार दुपारी दोनला? त्याला समजलं की काहीतरी महत्त्वाचं असणार. तो वर आला, तर बरोबर वेणू! मी हबकलेच. पण म्हणलं बरंच झालं. समोरासमोरच होऊन जाऊदे. आम्ही बाहेर पडलो. मी बोलायला सुरूवात केली. 

मी: यावेळी ’कांदेपोहे’ साठी नाव नोंदवून आले अवधूत मी.

अवधूतच्या चेह-यावर एकदम आश्चर्य उमटलं. पण मी सिरियस होते.

वेणू: what’s that? 

अवधूत: मतलब arranged marriage केलिये नाम रजिस्टर किया उसने. कुछ समझा?

वेणू एकदम घाईघाईने म्हणाला, “अरे जल्दी क्या है? तेरेको मिल जयेगा ना कोई. तुम्हारे पसंदका. Arranged marriage कौन करता है इस जमानेमें?

मी: मैं करना चाहती हूं वेणू. और मुझे मुंबई में रहनाही नही है. मुझे पूना में ही रहना है. हमारे कास्ट में का लडका मेरे पिताजी ढूंढेंगे. मुझे ऐसेही शादी करनी है. (मी शब्द फार carefully वापरत होते जेणेकरून त्याला समजेल मला काय म्हणायचंय ते.)

वेणू: और कोई तुम्हे यहां अच्छा लगे तो? (समजलं होतं त्याला!)

मी: यहां कहा? ऑफिसमें? चान्सही नही है वेणू. मैं यहां शादी नही, करियर बनाने आयी हू. अगर मुंबई का लडका मिले तो मेरा नसीब. लेकिन उसको ढूंढना मेरे पिताजी का काम होगा, मेरा नही. मेरा फोकस क्लियर है. तुम दोनो मेरे यहां के फ्रेन्ड्ज हो. तो सोचा बतादू. चलो, lets get back to work.

सुदैवाने वेणू हुशार निघाला. त्यानंतर काही दिवस त्याने माझ्याशी बोलणंच बंद केलं. कामही वाढलं होतं. त्यानंतर काही महिन्यांनी आपोआप बोलायला लागला. तोवर पाणी पुलाखालून वाहून गेलं होतं. अवधूतला मात्र मी बरंच झापलं नंतर. तर तो म्हणे, “मला काय माहित, तुमचं नक्की काय चाललंय ते? वेणू हिंट देत होता. पण नीट काही सांगत नव्हता. मग मी कशाला उगाच पचकून व्हिलन होऊ? तसंही मी नसताना तुम्ही सुप्रियात गेलात. माझी आठवणही काढली नाहीत!”

परत एकदा सुप्रिया! एकंदर तो एक तीस रुपयांचा डबा चुकवण्याच्या नादात केलेलं ते सुप्रिया प्रकरण मला चांगलंच महागात गेलं होतं!

****

Disclaimer: Fact and fiction are intertwined together in this work.